قانون تجارت در سال 1401 چه تغییراتی کرده است؟

قانون تجارت 1401

با گذشت نزدیک به ۹۰ سال از زمان تصویب اولین رونوشت این قانون، تغییرات زیادی متوجه قانون تجارت شده است. قانون اولیه شامل ۳۷۸ ماده بود که بعداً به ۳۰۰ ماده کاهش پیدا کرد. اما در حال حاضر قانون تجارت جدید شامل ۱۶ باب و ۶۰۰ ماده است. البته هنوز هم به عقیده بسیاری از حقوقدانان، در بخش شرکت‌های سهامی و قانون تجارت الکترونیک نواقص زیادی وجود دارد. اطلاع از قانون تجارت جدید 1401 برای تمامی بازرگانان، حسابداران و مدیران مالی الزامی است. اصلاحیه قانون تجارت 1401 تغییرات زیادی را نسبت به سال‌های قبل داشته است. به همین دلیل باید از دوره‌های آموزش حسابداری برای یادگیری بهتر تغییرات قانون تجارت کمک گرفت. تقسیم بندی مواد قانون تجارت 1401 به صورت زیر است:

• باب اول؛ تجارت و معاملات تجاری: تعریف تاجر و فعالیت‌های تجاری در این باب آمده است
• باب دوم؛ دفاتر تجارتی و دفتر ثبت تجارتی: قوانین مربوط به ثبت دفاتر تجاری در باب دوم توضیح داده شده است
• باب سوم؛ شرکت‌های تجارتی: قوانین مربوط به انواع شرکت‌های تجاری، سهام، مقررات جزایی و تصفیه امور شرکت‌ها را می‌توانید در این باب ببینید.
• باب چهارم؛ برات، سفته طلب، چک: موضوعات مربوط به چک، سفته و برات مانند انتقال، وصول، پشت نویسی و... در باب چهارم توضیح داده شده است
• باب پنجم؛ اسناد در وجه حامل
• باب ششم؛ دلالی: کلیاتی درباره دلال، حق الزحمه دلالی پرداخت آن را می‌توانید در باب ششم قانون تجارت 1401 بخوانید
• باب هفتم؛ حق العمل کاری (کمیسیون)
• باب هشتم؛ قرارداد حمل و نقل: در این باب به طور کامل مسائل به مربوط به حمل و نقل و مسئولیت‌های حامل پرداخته شده است
• باب نهم؛ قائم مقام تجارتی و سایر نمایندگان تجارتی
• باب دهم؛ ضمانت: در این باب توضیحاتی درباره ضامن و انواع ضمانت آمده است
• باب یازدهم؛ ورشکستگی: برای اطلاع از قوانین مربوط به ورشکستگی، توقیف، فروش و وصول اموال ورشکسته، تشخیص مطالبات، قرارداد ارفاقی و دعوی استرداد باید این باب را بخوانید
• باب دوازدهم؛ ورشکستگی به تقصیر و ورشکستگی به تقلب
• باب سیزدهم؛ اعاده اعتبار: ماده‌های این باب به قوانین تاجران می‌پردازد که دیون خود را پرداخت کردند
• باب چهاردهم؛ اسم تجارتی: قواعد حاکم بر اسم تجاری در باب چهاردهم آمده است
• باب پانزدهم؛ شخصیت حقوقی: تابعیت، حقوق و وظایف شخصیت حقوقی در باب پانزدهم توضیح داده شده است
• باب شانزدهم؛ مقررات نهایی: ماده‌های 592 تا 600 قانون تجارت 1401 در این باب وجود دارد

قانون تجارت 1400، شامل اصلاحات زیادی در زمینه تجارت الکترونیک بود

مهم‌ترین ماده‌های قانون تجارت با آخرین اصلاحات 1401

برخی از ماده‌های قانون تجارت با آخرین اصلاحات از دیگر ماده‌ها و تبصره‌ها مهم‌تر هستند. دلیل این اتفاق می‌تواند مشمولیت یا پر استفاده بودن این ماده‌ها باشد. اما قطعاً هنگام بررسی قانون تجارت 1401 به عنوان حسابدار، نباید تفاوتی میان قوانین قائل شوید. در سرفصل قانون تجارت آموزش حسابداری، تمامی ماده‌ها و قوانین حاکم بر بازرگانی و روابط تجاری بررسی می‌شود.

در بررسی آخرین تغییرات قانون تجارت، ماده‌های زیر نقش تعیین کننده در معاملات تجاری دارند:

ماده 2 قانون تجارت

در ماده ۲ قانون تجارت 1401 انواع فعالیت‌های تجاری توضیح داده شده است. هر کاری که شامل موارد زیر باشد جزو معاملات تجاری محسوب می‌شود:

• خرید یا گرفتن هر نوع مال به قصد فروش یا اجاره
• حمل و نقل از راه خشکی یا آب یا هوا به هر نحو
• هر نوعی از عملیات دلالی یا حق‌العمل‌کاری (‌کمیسیون)
• تاسیس و به کار انداختن کارخانه به شرطی که برای رفع نیازهای شخصی نباشد
• عملیات حراجی
• نمایشگاه‌های عمومی
• هر نوع عملیات صرافی و بانکی
• معاملات برواتی بین تاجر یا غیر تاجر
• عملیات بیمه بحری و غیر بحری
• کشتی‌سازی، خرید و فروش کشتی و کشتیرانی داخلی یا خارجی

قانون تجارت ماده 3

برخی از معاملات به اعتبار تاجر بودن یکی از طرفین یا هر دو طرف می‌تواند جزو معاملات تجاری محسوب شود. در این صورت اجرای قانون تجارت برای این نوع از معاملات ممکن است:

• معاملات بین تجار و کسبه و صرافان و بانک‌ها
• معاملات تاجر یا غیر تاجر برای حوائج تجارتی خود
• معاملات اجزا یا خدمه یا شاگرد تاجر برای امور تجارتی ارباب خود
• معاملات شرکت‌های تجارتی

ماده 5 قانون تجارت

طبق ماده 5 آخرین تغییرات قانون تجارت، کلیه معاملات تجار به عنوان فعالیت تجاری محسوب می‌شود مگر آن‌که غیر این موضوع ثابت شود.

ماده 6 قانون تجارت

هر تاجر موظف به داشتن دفاتری برای ثبت معاملات تجاری است. در قانون تجارت 1401 بررسی دفاتر جزو وظایف وزارت دادگستری و سازمان امور مالیاتی است. توضیح این دفاتر در ماده‌های بعدی قانون تجارت آمده است.

• دفتر روزنامه: در ماده 7 قانون تجارت آمده که دفتر روزنامه دفتری است که مطالبات، دیون، داد و ستد تجارتی در آن ثبت می‌شود
• دفتر کل: تعریف دفتر در قانون تجارت ماده 8 آمده است. خلاصه معاملات تجاری از دفتر روزنامه استخراج شده و در دفتر کل ثبت می‌شود. این کار باید حداقل یک بار در هفته انجام شود
• دفتر دارایی: ماده 9 قانون تجارت بیان می‌کند که کلیه دارایی‌های منقول و غیر منقول، دیون و مطالبات سال گذشته تاجر باید در دفتر دارایی به ریز ثبت شود. مهلت انجام این کار تا ۱۵ فروردین سال جدید است
• دفتر کپیه: کلیه مراسلات و مخابرات و صورتحساب‌های صادره تاجر در دفتر کپیه ثبت می‌شود

برای بررسی کامل قانون مالیات، مطلب «حسابداری مالیاتی چیست؟» را بخوانید.

ماده 20 قانون تجارت

انواع شرکت‌های تجاری در این ماده توضیح داده شده است. در قانون تجارت با آخرین اصلاحات ایران تنها 7 نوع شرکت تجاری وجود دارد:

• شرکت سهامی (خاص و عام)
• شرکت با مسئولیت محدود
• شرکت تضامنی
• شرکت مختلط غیر سهامی
• شرکت مختلط سهامی
• شرکت نسبی
• شرکت تعاونی تولید و مصرف